De ‘silent killer’ obesitas: van welvaartsziekte tot armoedeziekte

Voor het eerst sinds een decennium is het aantal mensen dat wereldwijd honger lijdt opnieuw gestegen. Zo’n 821,6 miljoen mensen (of 10,8 % van de wereldbevolking) hebben onvoldoende voedsel ter beschikking en dat is ongeveer 9 miljoen meer dan een jaar geleden, blijkt uit een rapport van de Wereldvoedselorganisatie (FAO). En niet alleen de goede resultaten in de strijd tegen honger stagneren, daarnaast blijft het aantal mensen met overgewicht toenemen.

Deze toename van honger is volgens de Verenigde Naties te wijten aan gebeurtenissen veroorzaakt door klimaatverandering (zoals droogte of overstromingen) en aan de stijging van gewelddadige conflicten. Zo ook in DR Congo. Door de conflicten van de afgelopen jaren, sloegen mensen op de vlucht waardoor ze hun huis én gewas moesten achterlaten. Of de oogst werd vernield. In DR Congo zijn kinderen jonger dan vijf jaar het grootste slachtoffer.

In Europa daarentegen kampt meer dan de helft van de bevolking met zwaarlijvigheid.

Tot zover het gangbare idee: kinderen in het globale zuiden lijden aan ondervoeding, obesitas piekt in het globale noorden. Al is de werkelijkheid iets genuanceerder dan dat…

Eerst en vooral is honger niet per definitie hetzelfde als ondervoeding. Naast een tekort aan voeding leidt ook een te eenzijdig dieet tot gezondheidsproblemen. Het Franse en Engelse woord malnutrition dekt dan ook beter de lading (want in beide gevallen, overgewicht – ondergewicht, eet je slecht).

Obesitas wordt vaak aangeduid als welvaartsziekte, maar ook in armere gebieden (en meer specifiek in Azië en Afrika) is de aandoening aan een opmars bezig. In eenzelfde gemeenschap komen ondervoeding en overgewicht dikwijls naast elkaar voor of soms zelfs binnen één gezin. Gezond eten is namelijk duurder, waardoor gezinnen zich genoodzaakt zien ongezond voedsel aan te kopen.

Als medische ngo strijdt Memisa voor de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen. Want gezondheid is een fundamenteel mensenrecht! En dit gaat verder dan de afwezigheid van ziekte of kwaaltjes, het omvat het geheel van fysiek en mentaal welzijn. En voeding speelt daarbij een belangrijke rol.

Zo ondersteunt Memisa workshops waarbij gemeenschapswerkers in de buurt van gezondheidscentra ouders evenwichtig leren koken met lokale producten zodat hun kinderen gevarieerd en vitaminerijk voedsel voorgeschoteld krijgen.

Overgewicht is een van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten, maar ook voor diabetes. Memisa werkt zowel preventief als curatief en ondersteunt in DR Congo bijvoorbeeld al sinds 2008 de behandeling van diabetespatiënten. Dit gebeurt door het voorzien van insuline, injectienaalden en tests om het suikerniveau te controleren in het bloed. Of door opleidingen, zodat het medisch personeel de ziekte beter leert (her)kennen.

Samen met haar partners, richt Memisa zich dus op alle facetten van de gezondheidszorg: enerzijds door projecten op touw te zetten die infectieziekten zoals malaria of tbc tracht terug te dringen. Maar tegelijkertijd verliezen we chronische ziekten zoals diabetes niet uit het oog en blijven we trouw aan onze kernmissie: “toegang tot basisgezondheidszorg verbeteren voor de meest kwetsbaren.” Want net zoals bij ondervoeding is ook bij hart- en vaatziekten en diabetes armoede een belangrijke risicofactor. Want wie arm is: eet slecht, kampt met stress en heeft niet steeds toegang tot zorg.

Annelies Van Erp, Memisa

www.mo.be/opinie/de-silent-killer-obesitas-van-welvaartsziekte-tot-armoedeziekte