Guinee: psychiatrische patiënten verdienen een menswaardige behandeling

“Als ik eerlijk ben, vroeger had ik een beetje schrik van mentaal zieken. Dat is nu gelukkig anders. Na een opleiding besefte ik dat dit helemaal niet nodig is, deze mensen zijn niet bezeten door de duivel of een andere mysterieuze externe kracht. Nee, ze zijn ziek en verdienen een menswaardige behandeling opdat ze beter worden.”

Aan het woord is Dialo Maryam Kesse, zij werkt als gemeenschapswerkster in Labé, een stadje in het centrum van Guinee. Drie dagen per week doet ze huisbezoeken bij personen met psychiatrische problemen en hun familie. In het West-Afrikaanse land Guinee rust – net zoals in veel andere landen wereldwijd – een taboe op mensen met mentale problemen. “Aangezien er geen enkele wet is die deze mensen beschermt, besloten we met FMG en de steun van Memisa, geestelijke gezondheidszorg op te nemen in ons programma”, vertelt Aboudlaye Sow, directeur van Fraternité Médicale Guinée (FMG).

Huisbezoeken

In Guinée werkt Memisa nauw samen met FMG een lokale ngo die opkomt voor de rechten van de allerkwetsbaarsten in de samenleving en de toegang tot gezondheidszorg voor hen bevordert. FMG is uniek door haar focus op geestelijke gezondheidszorg. Het vijfjarenprogramma tussen FMG en Memisa startte in 2017 en de geleverde inspanningen wat betreft sensibiliseringscampagnes werpen hun vruchten af. Zo groeit onder meer het besef dat epilepsie geen vorm van hekserij is en ontvangen vrouwen met een postnatale depressie steeds vaker de nodige nazorg.

Sleutel tot succes zijn de gemeenschapswerkers die per motor de patiënten thuis bezoeken. Ze ondersteunen patiënten én hun familie. Voorts begeleiden ze de patiënten naar een gezondheidscentrum waar een diagnose wordt gesteld en een behandeling wordt gestart. Tijdens de eerste drie maanden van 2020 alleen al vonden er zo’n 2.685 huisbezoeken plaats.

Ervaringen uitwisselen

Gemeenschapswerkers krijgen tijdens een opleiding verschillende technieken aangereikt om aangepast te communiceren met de patiënt en zijn of haar omgeving. Daarnaast wordt het belang van professionele ontwikkeling door inkomstgenerende activiteiten onderstreept, zodat zij patiënten kunnen begeleiden bij hun re-integratie in de maatschappij.

Ook na de opleiding blijft uitwisseling belangrijk. Gemeenschapswerkers ontmoeten elkaar geregeld om ervaringen uit te wisselen, ideeën te delen en vragen te stellen. Want het spectrum aan mentale aandoeningen is enorm breed. Bovendien is de context waarin elke patiënt leeft verschillend, waardoor de behandeling dat ook moet zijn.

Radio

In een land waar 85 procent van de bevolking moslim is (The Oxford Dictionary of Islam, 2016), werkt dokter Sow in bepaalde gemeenschappen samen met moskeeën. De imams roepen in het vrijdaggebed op om mensen met psychiatrische aandoeningen te respecteren en niet uit te sluiten. Ook bij de radio en journalisten ijvert dr. Sow voor meer aandacht voor sociale bescherming van deze kwetsbare groep. “Zo zitten er geesteszieken in de gevangenis, een plek waar ze helemaal niet thuishoren. Ze zijn daar terechtgekomen zonder behoorlijk onderzoek en worden behandeld als criminelen.”

Het was na het horen van zo’n radiospot dat de vader van Mamadou besloot zijn zoon mee te nemen naar het gezondheidscentrum van Korbé. Daar kreeg hij de diagnose schizofrenie. “Mijn zoon was verward, brutaal en kramde vaak wartaal uit”, vertelt zijn vader. “Soms wisten we geen blijf met hem en het gebeurde af en toe dat we rond zijn voet een ketting bonden om zijn eigen veiligheid te garanderen. Drie jaar lang zochten we hulp. Onder meer bij traditionele genezers, maar zonder resultaat. Tot ik op de radio hoorde dat in het gezondheidscentrum Korbé consultaties plaatsvonden voor mensen met mentale problemen. Ik aarzelde geen minuut.”

“Sinds Mamadou in behandeling is en medicatie krijgt, heb ik het gevoel dat ik mijn kalme zoon van vroeger terug heb. We bidden samen of maken een wandeling, kortom hij is rustig én de ketting is weg.”

10 oktober is het Werelddag geestelijke gezondheid. Dit jaar vindt deze dag plaats in een uitzonderlijke context. De COVID-19 pandemie brengt vele uitdagingen met zich mee, want mensen met psychiatrische aandoeningen dreigen door deze crisis een nog groter isolement te ervaren dan voorheen.