Mauritanië: hoe enkele WhatsApp-berichten een mutualiteit nieuw leven kunnen inblazen

Ik wil een inspirerend verhaal vertellen over de wereldwijde interconnectiviteit en de nieuwe mogelijkheden die sociale media geven aan solidariteit. Tijdens een terreinbezoek aan Mauritanië sprak ik met Komé, manager van een door Memisa ondersteunde mutualiteit, over een fenomeen dat mijn aandacht trok toen ik een rapport las.

Bababé is een stad in het zuiden van Mauritanië, gelegen aan de rivier de Senegal. Het gebied kent een erg droog klimaat en de bevolking is er arm. L’Association pour la promotion de la santé (APSDN), al 20 jaar lang gesteund door Memisa, richtte in 2011 een ziektekostenverzekering op en ontvangt financiële steun van België. Hiermee betaalt de vereniging een deel van haar werkingskosten.

Maar om te kunnen blijven voortbestaan, is de organisatie afhankelijk van de terugkerende bijdragen van haar leden in Mauritanië. De manager van de mutualiteit legt me uit hoe ze de diaspora (Mauritaniërs die naar het buitenland verhuisden) bewust kon maken om een deeltje van de bijdragen van de leden voor haar rekening te nemen.

Het begon allemaal met een discussie bij de thee tussen twee vooraanstaanden van Bababé. Bij het vallen van de avond, wanneer het een beetje afkoelt, wisselen Mauritaniërs graag rustig van mening over thema’s die hen dierbaar zijn.

De manager kaartte aan hoe moeilijk het voor een mutualiteit is om financieel te overleven. Als ludiek antwoord hierop plaatste een van de omstaanders op zijn Facebook-pagina: ‘De mutualiteit van Bababé beleeft zijn laatste uren.’

De manager reageerde op deze provocatie door erop te wijzen dat het probleem ligt bij verschillende leden die geen bijdrage betalen, maar die paradoxaal genoeg wel kunnen rekenen op financiële steun van familie die in het buitenland woont.

Het steekspel ging verder. De manager gaf (in besloten groep) de namen van tien families door voor wie het bijdrageprobleem gemakkelijk kon worden opgelost door hun familie aan te spreken en te vragen een bijdrage te leveren voor broers en zussen die nog in het geboortedorp wonen.

Een kopje koffie

Het WhatsApp-verkeer naar de diaspora liep op volle toeren. Daarin werd aan de overzeese familie de voordelen van een degelijke gezondheidsverzekering uitgelegd. Want voor een bespottelijk laag bedrag (voor een westerling alleszins) kunnen zij hun familieleden in Mauritanië vooruit helpen.

Het is allesbehalve mijn bedoeling om hier te gaan verkondigen dat koffie goed is voor de gezondheid. Maar koffie als symboliek, dat zagen we al vaker. De waarde van een kopje koffie om het bedrag van een gift te visualiseren, bijvoorbeeld. Want aan een bedelaar op straat geven we sneller een muntstuk wanneer we tegen onszelf zeggen: ‘Ik kan best wel zonder één kopje koffie of ik eet een praline minder, zodat ik het dagelijkse leven van deze persoon die het moeilijk heeft, kan verbeteren.’ We hopen zo dat onze steun toch zinvol is.

Het volstaat voor de Mauritaniërs in het buitenland om enkele koffietjes per jaar te laten om hun familieleden in het thuisland te verzekeren. De jaarlijkse bijdrage is ongeveer 4 euro per persoon, een bedrag dat in het Westen niet veel voorstelt.

Een zeker enthousiasme volgde en verschillende Mauritaniërs die in Europa en Amerika wonen, wilden zelfs zorgen voor een tiental gezinnen zorgen die ze niet kenden.

De Mauritaanse diaspora wordt geschat op meer dan 200.000 mensen. Sociale media hebben ertoe bijgedragen dat de fysieke afstand tussen familieleden en vrienden verkleint. Een paar berichtjes, foto’s of likes maken het onmogelijk om je dierbaren te negeren. Zo wordt een zeker verantwoordelijkheidsgevoel gecreëerd.

Vele studies benadrukken de belangrijke rol van geldtransfers die migranten huiswaarts sturen voor Afrikaanse economieën.

Dit voorbeeld toont aan hoe solidariteit de gezondheidsdekking kan versterken.

Het begon met de dynamiek en de verbeeldingskracht van een groep verantwoordelijken, en daardoor kon de betrokkenheid van een wereldwijd netwerk van families de belangrijkste bezorgdheid van verre verwanten in de diaspora aanpakken, namelijk de toegang tot gezondheidszorg garanderen.

Waarom hebben we hier nog niet eerder aan gedacht?

Isabelle De Mûelenaere is projectverantwoordelijke Mauritanië bij Memisa